Πολιτισμός

Αρχαία Ελεύθερνα

Ελεύθερνα: Η αρχαία Ελεύθερνα βρίσκεται περίπου 30χλμ. Αναμισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα μέρη - αρχαιολογικού ενδιαφέροντος- που έχει να επιδείξει η Κρήτη.

Όταν το 1929, η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή με πρωτεργάτη τον H. Payne, πραγματοποίησε μικρής διάρκειας ανασκαφές στο χώρο της Αρχαίας Ελεύθερνας, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τον πλούτο τον ευρημάτων που θα έρχοταν στο φως... . Από το 1985 μέχρι σήμερα ο Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Κρήτης πραγματοποιεί συστηματική ανασκαφική έρευνα στην περιοχή.

Η Αρχαία Ελεύθερνα βρίσκεται Νοτιανατολικά του Ρεθύμνου. Ο αρχαιολογικός χώρος καλύπτει μια ευρύτερη περιοχή, οι κύριοι πυρήνες της οποίας βρίσκονται στους δύο λόφους Πυργί και Νησί. Τους δύο λόφους περιρρέουν τρία ρέματα, τα οποία σμίγουν στα βόρεια αυτών.

Σε μια φύσει οχυρή θέση και σε εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον, κατάλληλο για βοσκή, υλοτομία και καλλιέργεια, και διαθέτοντας πηγές πόσιμου νερού, δεν είναι διόλου παράξενο που θεωρήθηκε ιδανική για ανθρώπινη κατοίκηση ως και τα μέσα του 8ου αιώνα μ.Χ., όταν το νησί κατακτήθηκε από τους Αραβες. Και μετά την απελευθέρωσή του όμως από τον Νικηφόρο Φωκά, το 961 μ.Χ., οι άνθρωποι επέστρεψαν πάλι στην περιοχή, αυτή τη φορά πλέον για μια νέα εγκατάσταση λίγο μακρύτερα, στον αυχένα του λόφου, δημιουργώντας έναν οικισμό που εν τέλει εξελίχθηκε στο χωριό των νεότερων χρόνων.

Η Ελέυθερνα εδώ και 30 περίπου χρόνια έχει κυρηχθεί « τοπίο φυσικού κάλλους».

Ο κεντρικός αστικός πυρήνας τοποθετείται διαχρονικά στο λόφο Πυργί. Ελληνιστικοί αναλημματικοί τοίχοι και κτίρια, ρωμαϊκά οικοδομήματα και μία παλαιοχριστιανική βασιλική είναι τα κύρια λείψανα στην ανατολική πλαγιά του λόφου. Στη δυτική κλιτύ του λόφου, στη θέση Ορθή Πέτρα, βρίσκεται το νεκροταφείο των υστερογεωμετρικών - αρχαϊκών χρόνων, τμήμα του οποίου έχει καλύψει ρωμαϊκή κτηριακή φάση. Στο Νησί υπάρχει συνοικία που άκμασε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους.

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης , από το 1985 έχει αναλάβει αποκλειστικά τις ανασκαφές στο χώρο αυτό. Αρχαιολόγοι και φοιτητές του Τομέα Αρχαιολογίας, υπό την εποπτεία των καθηγητών Κλασσικής Αρχαιολογίας, κύριους Σταμπολίδη, Θέμελη και Καλπαξή, πραγματοποιούν εδώ και 20 περίπου χρόνια επιτόπιες αρχαιολογικές έρευνες, με αμείωτο ενδιαφέρον.

Από το Σεπτέμβρη του 2004, το ΙΔΡΥΜΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ- Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης,με την καθοδήγηση του κύριου Νικόλαου Σταμπολίδη,σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού - ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και το Πανεπιστήμιο Κρήτης,φιλοξενεί στους χώρους του, για πρώτη φορά, κινητά ευρήματα της ανασκαφής. Η έκθεση αποτελεί ένα αφιέρωμα στην εικοσαετή συστηματική ανασκαφική έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης στην αρχαία Ελεύθερνα, που στόχο έχει να καταδείξει τη διαχρονικότητα της ανθρώπινης παρουσίας σε μια σημαντική κρητική πολιτεία με αδιάλειπτη κατοίκηση από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.) έως και τον Μεσαίωνα (12ος-13ος αι. μ.Χ.).

Ο επισκέπτης καλείται, έτσι, να παρακολουθήσει τις μεταμορφώσεις μιας κοινωνίας μέσα στο χρόνο, υπό την επίδραση διαφορετικών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών συνθηκών, αποκτώντας τη δυνατότητα να θαυμάσει επιγραφές, νομίσματα, αγάλματα, ανάγλυφα, όπλα, κοσμήματα, εργαλεία και άλλα αντικείμενα προερχόμενα από τους ανασκαφικόυς χώρους.

Τα ευρήματα των ανασκαφών παρουσιάζονται σε τρεις μεγάλες ενότητες: Πόλη, Ακρόπολη, Νεκρόπολη. Οι δύο πρώτες ενότητες αφορούν δραστηριότητες της καθημερινής ζωής (σε δημόσιο και ιδιωτικό επίπεδο) ενώ η τρίτη πραγματεύεται συμπεριφορές και αντιλήψεις που αφορούν την μετά θάνατον ζωή.

Λόγω της μεγάλης απήχησης που είχε η έκθεση "Ελεύθερνα: Πολή-Ακρόπολη-Νεκρόπολη" στο κοινό και στα σχολεία, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αποφάσισε, με την σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού, να παρατείνει την διάρκειά της μέχρι τις 16 Νοεμβρίου 2005. Η έκθεση στεγάζεται στην Νέα Πτέρυγα (Μέγαρο Σταθάτου) και είναι ανοικτή τις ώρες λειτουργίας του μουσείου.

επιστροφή