Ασθένεια Πάρκινσον (Parkinson)

---

1. Η νόσος του Parkinson είναι μιά προοδευτική νευροεκφυλιστική νόσος που σχετίζεται με την πάροδο της ηλικίας. Η νόσος εμφανίζεται όταν περίπου το 75% των νευρώνων που παράγουν ντοπαμίνη σε μία περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται μέλαινα ουσία, πεθαίνουν ή παρουσιάζουν αλλοιώσεις. Αυτό οδηγεί προοδευτικά σε ανεπάρκεια της ντοπαμίνης, ενός νευρομεταβιβαστή που συμμετέχει σε ένα περίπλοκο κύκλωμα τόσο διεγερτικών όσο και ανασταλτικών οδών με σκοπό τη ρύθμιση του κινητικού συστήματος. Η αιτιολογία της εμφάνισης της νόσου, που στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζεται στην ηλικία των 50-60 ετών, δεν είναι μέχρι σήμερα γνωστή.

2. Τα τυπικά συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν τρόμο, ακαμψία, βραδυκινησία (μείωση του εύρους και της συχνότητας των εκούσιων κινήσεων), αστάθεια στη στάση και στο βηματισμό. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζεται όλο και περισσότερο η ικανότητα των ασθενών να εκτελούν τις καθημερινές τους λειτουργίες.

Τρόμος - Ο τρόμος της νόσου του Parkinson συμβαίνει σε φάση ηρεμίας, μειώνεται με την ηθελημένη κίνηση και υποχωρεί κατά τον ύπνο. Εμφανίζεται από τα πρώτα στάδια της νόσου.

Ακαμψία - Ακαμψία των μελών του σώματος και του κορμού, που μπορεί να συνοδεύεται από μυικό άλγος και κόπωση.

Βραδυκινησία - Βραδύτητα και μείωση των κινήσεων. Πρώτο σημείο είναι το απαθές πρόσωπο που ονομάζεται επίσης "πρόσωπο - μάσκα". Η γενικευμένη βραδυκινησία παρουσιάζεται με ακινησία, χωρίς τις συνήθεις μικρές μεταβολές της στάσης ή τις αυθόρμητες κινήσεις των άνω άκρων. Καθώς υπάρχει ταυτόχρονα αδυναμία πραγματοποίησης γρήγορων εναλλασόμενων κινήσεων, η γραφή με το χέρι έχει σαν αποτέλεσμα την όλο και μικρότερου μεγέθους αναγραφή γραμμάτων (μικρογραφία).

Αστάθεια στη στάση - Πολλοί ασθενείς με νόσο του Parkinson παρουσιάζουν παθολογική στάση και αντανακλαστικά. Έχουν δυσκολία στο να σηκωθούν από κάποιο κάθισμα, παίρνουν κυρτή στάση, βαδίζουν με μικρά βήματα ή σέρνουν τα πόδια τους και κινούν λιγότερο τα χέρια τους ενώ βαδίζουν. Καθώς εξελίσσεται η νόσος, μπορεί ο ασθενής να "σκοντάφτει" ή να έχει κακή ισορροπία. Μπορεί επίσης να παρατηρηθεί και ορθοστατική υπόταση.

Συνήθως, τα συμπτώματα εμφανίζονται πρώτα σε ένα μέλος, συνήθως στο άνω άκρο, και στην πορεία της νόσου επεκτείνονται και στα άλλα μέλη. 'Aλλα χαρακτηριστικά της νόσου του Parkinson είναι: η κατάθλιψη, που εμφανίζεται στο 30% περίπου των ασθενών, οι συγκινησιακές διαταραχές (π.χ. ανησυχία), η δυσκολία στην κατάποση και στο μάσημα και η άνοια, που προσβάλλει περίπου το 30% των ασθενών.

3. Η νόσος του Parkinson προσβάλλει 2 στα 1.000 άτομα παγκοσμίως. Η συχνότητα της νόσου αυξάνεται με την ηλικία και προσβάλλει το 1.5% - 2.5% όλων όσων είναι άνω των 70 ετών. Αυτό το γεγονός, καθιστά την Parkinson μία από τις τέσσερις πιο συνηθισμένες νευροεκφυλιστικές νόσους των ηλικιωμένων. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας υπολόγισε ότι το 1990 περίπου 4 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο υπέφεραν από τη νόσο. Αν και τα παρκινσονικά συμπτώματα μπορούν να ελεγχθούν τα πρώτα χρόνια θεραπείας με αγωγή με αγωνιστές ντοπαμίνης ή / και λεβοντόπα, περίπου το 50% των ασθενών εμφανίζουν σημαντικές επιπλοκές μετά από 5 χρόνια και χρειάζονται συχνά ειδική βοήθεια ή / και περίθαλψη σε ίδρυμα. Η μέση διάρκεια της νόσου είναι περίπου 13 χρόνια, γεγονός που αντανακλά μία πολύ σημαντική κοινωνική και οικονομική επιβάρυνση.

4. Οι καθιερωμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις έχουν σαν στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων των ασθενών μέσω της διατήρησης και της βελτίωσης του "φθίνοντος" μεταβολισμού της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο.

Η θεραπεία κυρίως συνίσταται στην υποκατάσταση της ντοπαμίνης με τη χρήση της λεβοντόπα, μιάς συνθετικής ουσίας η οποία μετατρέπεται σε ντοπαμίνη μόλις φτάσει στον εγκέφαλο. Στις θεραπείες για την νόσο του Parkinson περιλαμβάνονται επίσης τα αντιχολινεργικά, MAD αναστολείς και οι ντοπαμινικοί αγωνιστές, που χορηγούνται είτε μόνοι τους (κυρίως στα πρώιμα στάδια της νόσου) είτε σε συνδυασμό με τη λεβοντόπα.

Η λεβοντόπα συνδυάζεται πάντοτε με τις ουσίες καρβιντόπα ή βενσεραζίδη προκειμένου να εμποδιστεί η αποικοδόμησή της στην περιφέρεια (έντερο, νεφρά, ήπαρ) από ένα ένζυμο του οργανισμού, την ντοπα-αποκαρβοξυλάση. Η λεβοντόπα, που αποτελεί τη θεραπεία εκλογής για την Parkinson, έχει σημαντικά βελτιώσει την ποιότητα ζωής των παρκινσονικών ασθενών, αλλά μετά από μακροχρόνια χρήση μειώνεται το θεραπευτικό της αποτέλεσμα και εμφανίζονται κινητικές επιπλοκές, όπως κινητικές διακυμάνσεις και δυσκινησίες

5. Πέραν των νεωτέρων ντοπαμινεργικών αγωνιστών, μία καινούργια κατηγορία φαρμάκων, οι COMT αναστολείς, κυκλοφόρησε πρόσφατα και αντιπροσωπεύει τη τελευταία εξέλιξη στη θεραπεία της νόσου.

Οι COMT αναστολείς ενισχύουν τη λεβοντόπα, γιατί όταν συγχορηγηθούν με αυτήν αναστέλλουν το ένζυμο COMT που τη μεταβολίζει επιτρέποντας μια μεγαλύτερη ποσότητα της να διέλθει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, να φτάσει στον εγκέφαλο και να ασκήσει δράση.

Με αυτό τον τρόπο, αυξάνεται η αποτελεσματικότητα και η διάρκεια της δράσης της λεβοντόπα και παρατείνονται τα θεραπευτικά της οφέλη.