Παρουσίαση Βιβλίου «Γιάννης Δραμουντάνης - Στεφανογιάννης»

 

Σεβαστοί Πατέρες

Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές

Κύριε Νομάρχη

Κ.κ. Δήμαρχοι

Κύριοι τ. Βουλευτές

Κυρίες και Κύριοι

Αγαπητοί Φίλοι

 

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο “Γιάννης Δραμουντάνης” – Στεφανογιάννης, του αξιόλογου εκπαιδευτικού Γιώργου Καλογεράκη, προτού ακόμη γνωρίσουμε την πολύπλευρη δράση ενός πραγματικά ξεχωριστού ανθρώπου και γενναίου αγωνιστή, διαπιστώνουμε ότι ο όγκος του βιβλίου όχι μόνον δεν είναι αποθαρρυντικός για την ανάγνωσή του αλλά τα στοιχεία που παραθέτει με ντοκουμέντα και πολύτιμο αρχειακό υλικό, που με περισσή προσοχή και πολύ κόπο συνέλλεξε ο συγγραφέας του, μας προτρέπουν να το διαβάσουμε απνευστί.
 

Αποτελεί για μένα τιμή η συμμετοχή μου στη σημερινή εκδήλωση ανάμεσα στους απόγονους μιας προσωπικότητας που καθόρισε την αντίσταση των κρητικών κατά του κατακτητή, και σφράγισε τον αιματηρό αγώνα τους για την ελευθερία. Αλλά και ανάμεσα στους κατοίκους ενός χωριού που αξιώθηκε να γεννήσει λεβέντες που ύμνησαν τα υψηλά ιδανικά με τη δράση τους και δεν χαμήλωσαν ποτέ τα μάτια στην δύναμη του εχθρού αφού η δική τους ψυχική δύναμη ήταν πάντοτε μεγαλύτερη.

Κυρίως αισθάνομαι συγκινημένος γιατί με τούτο το βιβλίο ξεδιπλώνονται σκηνές καθημερινές, που δίδουν τη δυνατότητα στον αναγνώστη, άρα και σε μένα,  να βιώσει τα γεγονότα σαν να είναι ο ίδιος μέρος τους.

 

Και είναι πραγματικά ζωογόνο, στην εποχή της ελεύθερης πτώσης των αξιών και της πνευματικής σύγχυσης για το αληθινό περιεχόμενο των ιδανικών, η ανάδειξη της ουσίας ενός αγώνα και η υπενθύμιση του χρέους μας απέναντι σε κείνους που δεν γνωρίσαμε αλλά τους χρωστάμε την ελευθερία μας.

 

Αυτό επιτυγχάνει με πληρότητα κατά τη γνώμη μου το συγκεκριμένο βιβλίο. Συνιστά μια ιστορική πηγή που πάλλεται ζωντανή στα χέρια μας. Δεν αποτελεί απλώς μια καταγραφή αληθινών γεγονότων που συνέθεσαν ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας μας. Μας κάνει κοινωνούς σ’ένα αγώνα ιδεολογικό. Μας επιτρέπει να γίνουμε μέτοχοι στις αγωνίες, τις συγκρούσεις, τις κακουχίες τις στερήσεις, τα όνειρα και τις ελπίδες των αγωνιστών. Νοιώθουμε ως αγγελιοφόροι ειδήσεων που αφυπνίζουν συνειδήσεις και ξυπνούν ευγενικά ένστικτά που τόσο καιρό κείτονταν αποδυναμωμένα από τις σύγχρονες καταναλωτικές επιρροές. Μεταφερόμαστε στις σπηλιές του Ψηλορείτη, στα φιλόξενα σπίτια των Ανωγειανών, στα κέντρα οργάνωσης του αντιστασιακού αγώνα, ταυτιζόμαστε με τους πρωτεργάτες αγωνιστές, χαιρόμαστε με τις νίκες τους και θρηνούμε τις απώλειές τους.

 

Η αμεσότητα της γραφής αλλά, κυρίως, τα σπάνια ντοκουμέντα, τα έγγραφα, τα δελτία πληροφοριών, οι φωτογραφίες, οι μαρτυρίες, η αλληλογραφία, το πρωτογενές αρχειακό υλικό που τόση επιμονή και υπομονή ανέσυρε από τα συρτάρια και τη μνήμη των ανθρώπων ο συγγραφέας εγγυώνται την αξιοπιστία του βιβλίου και συγκροτούν μια αντικειμενική οπτική του παρελθόντος. Ενός παρελθόντος που μπορεί να επιδέχεται πολλές ερμηνείες, μια και η ιστορία δεν είναι νεκρή ή στατική γνώση αλλά υπόκεινται σε συνεχείς αναθεωρήσεις, αλλά στην ουσία του παραμένει σταθερό σημείο αναφοράς για τις γενιές του μέλλοντος. Όλα τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο βιβλίο είναι αδιαμφισβήτητης εγκυρότητας. Ακόμη και οι εξατομικευμένες μαρτυρίες που ενέχουν τον υποκειμενισμό του αφηγητή είναι αξιόπιστες αφού είναι περασμένες από το φίλτρο της βιωματικής πραγματικότητας, γεγονός που πιστοποιεί την αυθεντικότητα και την αλήθεια τους. 

 

Κάθε φορά που η ιστορική μας μνήμη ανατροφοδοτείται, ενεργοποιείται η ιστορική μας συνείδηση. Κατά συνέπεια επηρεάζεται το αξιολογικό μας σύστημα, ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το παρελθόν μας και ο τρόπος που βιώνουμε το παρόν μας. Κι αν ισχύει ότι η παρανόηση του παρόντος είναι συνέπεια της άγνοιας του παρελθόντος, αντιλαμβανόμαστε τη σημασία του βιβλίου στη γνωριμία με το παρελθόν ως κινητήρια δύναμη ορθής ερμηνείας του παρόντος. Πολύτιμη στ αλήθεια η γνώση που μας παρέχει το βιβλίο. Μέσα από τις προσωπικότητες των ηρώων, τις τολμηρές δράσεις τους και τις φωτισμένες επιλογές τους αποκτούμε μια διαυγή εικόνα της γενναιότητας.

Αντιλαμβανόμαστε τον τρόπο που οι κρητικοί τιμούσαν την καταγωγή τους, το πώς αντιλαμβάνονταν τη λεβεντιά, υπερασπίζονταν τα ιδανικά τους. Και καταλαβαίνουμε πόσο στρεβλή είναι η εικόνα που έχουν σήμερα κάποιοι συμπατριώτες μας που μπέρδεψαν την ανδρεία με την οπλοκατοχή και την ελευθερία με την οπλοχρησία.

Εκπληκτική είναι εξάλλου και η διαπίστωση της ομοψυχίας που διέτρεχε τα σόγια και όσους είχαν συνδεθεί με κουμπαριά. Στοιχείο που κατατίθεται με έντονο συναισθηματισμό και στις επιστολές και μαρτυρίες των Βρετανών που φιλοξενήθηκαν και συνεργάστηκαν με τον Αρχηγό Στεφανογιάννη στην Αντίσταση, που εντυπωσιάστηκαν από την αγάπη και υποστήριξη που ήταν διάχυτη σε όλα τα μέλη των μεγάλων οικογενειών των Ανωγείων. Ακόμη ένα πρότυπο σχέσης που αμαυρώθηκε   στις μέρες μας με την εκμετάλλευση των μεγάλων «σογιών» και των «κουμπάρων» για πολιτικές επιδιώξεις.

Μαθήματα ζωής μας έδωσαν οι ήρωες που έβαψαν με το αίμα τους τα δοξασμένα χώματα των Ανωγείων. Η προσωπικότητα του Ιωάννη Δραμουντάνη, αποτελεί πλέον σύμβολο. Αυτή τη θέση καταλαμβάνουν οι ήρωες στην Ιστορία και τις καρδιές μας. Ένα σύμβολο αυτόφωτο που εμπνέει, καθοδηγεί, καλεί σε εγρήγορση και διαρκή αντίσταση απέναντι στο ευτελές, το λίγο, το μικρόψυχο.
 

Εκεί εστιάζεται και η κοινωνική αξία του βιβλίου. Η κοινωνική συνοχή αναδεικνύεται ως συνθήκη επιβίωσης σε καιρούς που δοκιμάζονται οι ανθρώπινες σχέσεις και αντοχές. Οι οικογένειες και το οικείο περιβάλλον των αγωνιστών, καθ’όλη τη διάρκεια του πολέμου, λειτούργησαν ως μια ισχυρή γροθιά στις απέλπιδες προσπάθειες των κατακτητών να σπάσουν δεσμούς άρρηκτους. Η φιλία, η αδελφοσύνη, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός, η εμπιστοσύνη αλλά και η αξιοπρέπεια, η αυτοθυσία, η πίστη και η ελπίδα, στοιχεία που κυριαρχούσαν στη συνεργασία των Ανωγειανών τόσο με τους βρετανούς πράκτορες και το Αρχηγείο της Μέσης Ανατολής όσο και με τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις που δρούσαν στο Ρέθυμνο, το Ηράκλειο τα Χανιά και το Λασίθι, όρθωσαν ένα φρούριο απροσπέλαστο στους εχθρούς.
 

 Ο αέρας της λευτεριάς που έμπαινε σε κάθε σπίτι του χωριού και στις ψυχές των ανθρώπων που είχαν καταφύγει στα βουνά όχι για να σωθούν αλλά για να σώσουν τη σκλαβωμένη πατρίδα, κατέλυε κάθε διασπαστική παρέμβαση, αποδυνάμωνε κάθε ένστικτο αυτοσυντήρησης που μοιραία θα οδηγούσε στην υποταγή. Ακόμη όμως και τις στιγμές που το ηθικό κάμπτονταν, που η προδοσία αποσυντόνιζε καλά οργανωμένες επιχειρήσεις, που οι κακουχίες του πολέμου, η πείνα, η ανεξάντλητη κούραση, το κρύο αλλά και η καχυποψία που επέβαλλε αυστηρό μυστικισμό στις κινήσεις , εξουθένωναν, αγωνιστές όπως ο Αρχηγός Στεφανογιάννης, και πολλοί άλλοι γνωστοί και άγνωστοι ήρωες, υπενθύμιζαν με τα λόγια και τις πράξεις τους το ιερό χρέος, εμψυχώνοντας με την ανδρεία τους ακόμη και τα μικρά παιδιά.

Δημιουργούσαν ένα κλίμα ασφάλειας μέσα στη γενικευμένη ανασφάλεια του αύριο, ενέπνεαν, με κίνδυνο τη ζωή τους, τους συμπατριώτες τους ως την ύστατη ώρα: Μνημειώδες ήταν το άγγελμα που απηύθυνε ο Γιάννης Δραμουντάνης την τελευταία μέρα του 1943 προς τους σκλαβωμένους πατριώτες καλώντας τους να γιορτάσουν μαζί την Ανάσταση του Γένους που πλησίαζε, αναφέροντας συνοπτικά όλες τις νίκες των Ελλήνων κατά του «σφαδάζοντος τέρατος του Ναζισμού». Μια μεγαλειώδης κίνηση που αναπτέρωσε το ηθικό των κρητικών και αποτέλεσε την αρχή του τέλους για τον Αρχηγό της Εθνικής Αντίστασης αφού οι Γερμανοί ενοχλήθηκαν τόσο πολύ με το «θράσος» του Στεφανογιάννη «να τολμήσει αυτό που κανένας άλλος δεν τόλμησε την περίοδο της γερμανικής κατοχής» που τον στοχοποίησαν με σκοπό την εξόντωσή του, την οποία και πέτυχαν   40 μέρες αργότερα.

Η δύναμη της κοινωνικής συνοχής και ο πολιτικός πολιτισμός είναι στοιχεία που τα συναντάμε σε όλη την έκβαση του αγώνα. Προκύπτουν αβίαστα από τους διαλόγους των πρωταγωνιστών, ξεπηδούν από κάθε γράμμα που αντάλλαξαν, από κάθε σκέψη που μοιράστηκαν. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά στο Στεφανογιάννη το 1943 όπου του καταθέτει την άποψή του για τη διάσπαση του ΕΑΜ: « Αλλά όλα τα κόμματα να συνεννοηθούν εις μίαν κοινή προσπάθεια, για να μπορέσομεν κατ’ αυτόν τον τρόπο να διώξομεν τον κατακτητήν που επί τόσον καιρόν μολύνει την Ελληνική γη…Πρέπει να το καταλάβετε όλοι ότι μόνο με τη συνεργασία θα βαδίσομεν προς τα εμπρός». Ακόμη όμως και τις φορές που ο Γιάννης Δραμουντάνης διαφώνησε με άλλους Αρχηγούς, δεν επέτρεψαν ούτε για μια στιγμή στη διαφωνία τους να αλλοιώσει το περιεχόμενο του κοινού τους αγώνα.

 

Ελπίζω και με τη βοήθεια του βιβλίου αυτού, που επικαιροποιεί μηνύματα ζωτικής σημασίας για την ποιότητα της ζωής μας, να αντιληφθούμε την αναγκαιότητα εξασφάλισης και διατήρησης της κοινωνικής συνοχής και συναίνεσης καθώς και την ουσία του πολιτικού πολιτισμού που είναι υπεράνω κομματικών αποχρώσεων, για να φανούμε αντάξιοι αυτής της βαριάς σε ηθικό φορτίο κληρονομιάς.

 

Η κληρονομιά αυτή αποτυπώνεται στις σελίδες της Ιστορίας του τόπου μας και της χώρας μας. Έχουν δίκιο όσοι υποστηρίζουν ότι η Ιστορία γράφεται από τους ισχυρούς. Ο Γιάννης Δραμουντάνης ήταν ένας από τους ισχυρούς όχι σε υλικά μέσα. Αυτό το προνόμιο το κατείχαν εξ αρχής οι κατακτητές. Αλλά σε ψυχή. Αδούλωτη και γενναία. Όταν ακόμη η Ελλάδα δεν είχε καταφέρει να συνέλθη από το σοκ του πολέμου για να οργανώσει αντιστασιακή δράση, ο Στεφανογιάννης, ήταν πρώτος ήδη στον Ψηλορείτη για να συγκροτήσει, με μέλη του οικογενειακού του περιβάλλοντος και συγχωριανούς του, Αντιστασιακή Οργάνωση Εθνικής Απελευθερωτικής Δράσης.Σε απίστευτα σύντομο χρονικό διάστημα συντόνισε τις επαφές με άλλες οργανώσεις του νησιού και ξεκίνησε τη συνεργασία του με στελέχη της Βρετανικής Αντικατασκοπείας.
 

Είναι απορίας άξιον πως ένας κτηνοτρόφος, χωρίς την επιστημονική κατάρτιση των ειδικών σε πολεμικές επιχειρήσεις με την εμπειρία που απέκτησε από τη συμμετοχή του στην Μικρασιατική εκστρατεία σε ηλικία μόλις 20 ετών, με 6 ανήλικα παιδιά που είχαν ανάγκη τον πατέρα τους, ειδικά τις μαύρες μέρες τις κατοχής, κατόρθωσε να επιφέρει τέτοιας έκτασης πλήγματα στον εχθρό:
 

·        Να δημιουργήσει μια ευέλικτη αγωνιστική ομάδα που προσαρμοζόταν στα δεδομένα και τις συνθήκες,

·        να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα της λευτεριάς και αδούλωτο τον Ψηλορείτη την ώρα που οι ελληνικές πόλεις υπέκυπταν η μια μετά την άλλη,

·        να προσφέρει ασφαλές καταφύγιο σε κρήτες αντιστασιακούς αλλά και Άγγλους στρατιώτες μέχρι τη φυγάδευση τους. (Ακόμη και Γερμανούς στρατιώτες που αυτομόλησαν βοήθησε να διαφύγουν!).

·        να αναλάβει την ευθύνη της διευκόλυνσης του έργου των συμμαχικών αποστολών που εγκατέστησαν σταθμό ασυρμάτου κι επικοινωνούσαν με το στρατηγείο της Μέσης Ανατολής προωθώντας το υλικό που ο Στεφανογιάννης λάμβανε από όλες τις οργανώσεις

·        να οργανώσει δίκτυο κατασκοπίας σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο

Πέραν όμως της αμιγούς στρατιωτικής του προσφοράς ο Αρχηγός των Ανωγείων και Ανω Μυλοποτάμου διέθεσε κάτι πολυτιμότερο στον Αγώνα: την οικογένειά του, την ίδια του τη ζωή. Το σπίτι του ήταν πάντα ανοικτό σε κάθε πατριώτη που κινδύνευε. Η άξια σύζυγός του δούλεψε σκληρά συμπαραστεκόμενη στον αγώνα του συντρόφου της, φροντίζοντας για την επιβίωση των παιδιών τους αλλά και για όλους όσοι ήταν στο βουνό και χρειάζονταν τρόφιμα, ρούχα και φάρμακα μέχρι που αρρώστησε κι η ίδια από την κούραση και την ταλαιπωρία. Μια γυναίκα που δεν λιποψύχησε ακόμη κι όταν έχασε τον σύντροφο της ζωής της, δημεύτηκαν όλα τα περιουσιακά στοιχεία τους κι έμεινε μόνη με 6 παιδιά να δηλώνει με ένα αξιοθαύμαστο μεγαλείο ψυχής: «Η ελευθερία είναι το ανώτερο αγαθό της ψυχής πάνω από παιδιά και οικογένεια» ερμηνεύοντας έτσι την επιμονή της να υποστηρίζει και να συμμερίζεται τον αγώνα του άνδρα της.

 

Έναν αγώνα που ο Στεφανογιάννης έδωσε με αξιοπρέπεια χωρίς να διστάσει ποτέ ακόμη κι όταν επικηρύχθηκε το 1941, δηλαδή σχεδόν από την αρχή του πολέμου, από τις αρχές κατοχής και την Ελληνική Χωροφυλακή. Συνέχισε, με ανεξάντλητη δύναμη, απαράμιλλο θάρρος, αυτοθυσία και γενναιοδωρία, γνήσιος διαφωτιστής υγιών ιδεών, να καθοδηγεί και να εμπνέει αγάπη και σεβασμό σε όσους τον συνεργάστηκαν.

Ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία οι ευρηματικές επιλογές του. Ο Γιάννης Δραμουντάνης είχε τα χαρακτηριστικά ενός χαρισματικού ηγέτη.

Διέθετε μια μοναδική ικανότητα επικοινωνίας με τους ανθρώπους ακόμη και με κείνους που δεν μιλούσαν την ίδια γλώσσα όπως ήταν οι Άγγλοι πράκτορες που τόσο εκτίμησαν τα προσόντα του ώστε συνδέθηκαν με τον ίδιο και την οικογένεια του με δεσμούς αδελφικούς. Οι κώδικες επικοινωνίας που υιοθετούσαν στην αλληλογραφία τους όπως π.χ. οι παραλληλισμοί των ανδρών με αρνιά τις μέρες του Πάσχα ώστε να μην γίνονται αντιληπτά από τους Γερμανούς τα ονόματα των αγωνιστών και η ταχύτητα με την οποία συντόνιζαν τη σύνταξη και την αποστολή των Δελτίων Πληροφοριών με δεδομένη την έλλειψη τεχνολογικών μέσων, καθώς και η βαρύτητα της άποψής του σε στιγμές κρίσης και διαφωνιών, αποδεικνύουν περίτρανα την ηγετική του φυσιογνωμία.

 

Κι όπως όλοι οι ήρωες επιλέγουν τον τρόπο που θα πεθάνουν, έτσι κι ο Στεφανογιάννης, ως ανόθευτος φορέας και πομπός υψηλών ιδανικών, κέρδισε το σεβασμό ακόμη και των εχθρών του επιλέγοντας να εκτελεστεί έξω από το χωριό προκειμένου να μην κάμψει το ηθικό των συγχωριανών του, ο θάνατός του. Η τραγικότητα της απώλειας ενισχύθηκε από το χρόνο που διαδραματίστηκε : ο άνθρωπος που αγωνίστηκε με κάθε του βιολογική και πνευματική πτυχή για την απελευθέρωση της πατρίδας του έφυγε περήφανα από τη ζωή λίγο πριν χαράξει η μέρα της Ελευθερίας στην Ελλάδα.

Η μοίρα του επεφύλαξε ένα δοξασμένο τέλος πριν το αναμενόμενο και επιθυμητό πέρας της κατοχής. 

 

Ολοκληρώνοντας την αναφορά μου στο αξιόλογο πόνημα του άξιου πολλών συγχαρητηρίων συγγραφέα Γιώργου Καλογεράκη που βασίστηκε στη δράση μιας αξιοσέβαστης ιστορικής φυσιογνωμίας, του Γιάννη Δραμουντάνη, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τη βασανιστική απορία για τον αριθμό των ηρώων που γέννησε αυτός ο τόπος και παραμένουν στην αφάνεια και τη λήθη. Είναι σπουδαία η πρωτοβουλία του συγγραφέα να αναζητήσει χωρίς να φείδεται χρόνου και κόπου όλο αυτό το πολύτιμο υλικό που παραθέτει στο βιβλίο του. Εξίσου σημαντικές είναι και οι υποσημειώσεις του ίδιου που διευκολύνουν την ανάγνωση και μας κατατοπίζουν με ακρίβεια για τα γεγονότα και τη σύνδεσή τους με το χρόνο και τους πρωταγωνιστές τους.
 

 Παραδειγματική είναι εξάλλου η διατήρηση και διαφύλαξη του αρχειακού υλικού από την οικογένεια του Αρχηγού των Ανωγείων που καταδεικνύει το σεβασμό που αποδίδουν οι απόγονοί του στον αγώνα και την πατριωτική του προσφορά.

Σκέφτομαι πόσοι στ’ αλήθεια ήρωες θυσιάστηκαν για την ελευθερία και το ευρύτερο κοινό δεν γνωρίζει τον αγώνα τους.

Αποτείοντας τον ελάχιστο φόρο τιμής στο μεγαλείο ενός αγώνα ασύλληπτου από τα στενά όρια του νου, ευχαριστούμε όλους όσοι συνέβαλαν στη συγγραφή ενός βιβλίου που μιλά στην καρδιά μας και μας υπενθυμίζει ότι μόλις μερικές δεκαετίες πριν οι απόγονοί μας έβλεπαν με τα μάτια της καρδιάς και καθόριζαν το αύριο των γενιών του μέλλοντος θυσιάζοντας το δικό τους παρόν με τόλμη και περήφανη ψυχή.

Ως Ρεθεμνιώτης, αισθάνομαι υπερήφανος που ο αγώνας της Κρήτης ξεκίνησε από το Ρεθεμνιώτη - Ανωγειανό ήρωα.
 

Ως Κρητικός, νοιώθω υπερήφανος που ένα τόσο ένδοξο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας σφραγίστηκε από την δράση του Γιάννη Δραμουντάνη και των συνεργατών του. Ένα κεφάλαιο που παραμένει ανοικτό περιμένοντας κι άλλα ονόματα αγνώστων μέχρι στιγμής ηρώων να το εμπλουτίσουν.

Σχολιάστε: